Ποια είδη παρασίτων μολύνουν τον άνθρωπο;

Οι παρασιτικές προσβολές είναι τόσο συχνές σε όλο τον κόσμο που περίπου το 30% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει μολυνθεί από κάποιο είδος παρασίτου. Επιπλέον, αυτή είναι μια ελάχιστη εκτίμηση: ορισμένες πηγές κάνουν λόγο για μόλυνση 80-90% του ανθρώπινου πληθυσμού.

Σε αυτό το πλαίσιο, είναι εξαιρετικά σημαντικό να γνωρίζουμε όσο το δυνατόν περισσότερα για τα παράσιτα, τον τρόπο εισόδου τους στο σώμα, τα συμπτώματα και τις μεθόδους θεραπείας.

Τύποι παρασίτων που μπορούν να μολύνουν τον άνθρωπο

Ο αριθμός των παρασίτων που μπορούν να μολύνουν το ανθρώπινο σώμα είναι εκπληκτικός.

Επιπλέον, τα ανθρώπινα παράσιτα ανήκουν σε διαφορετικές ομάδες έμβιων όντων, γεγονός που εξηγεί την ιδιαιτερότητα των επιπτώσεών τους και τις βλάβες στα εσωτερικά όργανα.

Τα ανθρώπινα παράσιτα ανήκουν στις ακόλουθες ομάδες:

1. Σκουλήκια (σκουλήκια που μοιάζουν με σκουλήκια). Κατά κανόνα, αυτά είναι μακρά και παχιά σκουλήκια που ζουν στον ανθρώπινο γαστρεντερικό σωλήνα (στρογγυλοί σκώληκες, ταινίες κ.λπ.).
2. Έντομα, αραχνίδια (ιδίως κρότωνες, ψείρες). Αυτή η ομάδα περιλαμβάνει όχι μόνο μεγάλα ζωντανά πλάσματα, αλλά και μικροσκοπικά (για παράδειγμα, ακάρεα demodex).
3. Μικροοργανισμοί (βακτήρια). Οι περισσότεροι παρασιτικοί μικροοργανισμοί επηρεάζουν το κεντρικό νευρικό σύστημα του ξενιστή και είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστούν.
4. Προνύμφες διαφόρων εντόμων (κυρίως μύγες). Εντυπωσιακός εκπρόσωπος είναι οι προνύμφες των μυγών, οι οποίες προκαλούν την ανάπτυξη μυιών.
5. Μεμονωμένα έμβια όντα από είδη ζώων, των οποίων τα περισσότερα είδη δεν είναι παράσιτα. Για παράδειγμα, η κοινή βανδέλλια (candiru), η οποία παρασιτοποιεί την ανθρώπινη κύστη. Αυτό είναι ένα από τα λίγα είδη ψαριών που είναι παράσιτο.

Τρόποι μόλυνσης ανθρώπων με παράσιτα

Υπάρχουν διάφοροι μηχανισμοί μόλυνσης από παράσιτα στον άνθρωπο. Αξίζει να ληφθεί υπόψη ότι συχνά οι οδοί μόλυνσης (οι λεγόμενες πύλες εισόδου) παίζουν σημαντικό ρόλο στην περαιτέρω πρόγνωση της ελμινθίασης.

Η μόλυνση με παράσιτα είναι δυνατή στις ακόλουθες περιπτώσεις:

• παραμέληση των κανόνων προσωπικής και γενικής υγιεινής, ειδικά εάν η παραβίαση των κανόνων υγιεινής συμβαίνει συστηματικά.
• επαφή με βιοϋλικό ασθενών ή ζώων (σχετικό για κτηνιάτρους και τεχνικούς εργαστηρίων σε ιατρικά ιδρύματα)·
• κατανάλωση μη επεξεργασμένων ή ανεπαρκώς επεξεργασμένων τροφίμων, καθώς και εκείνων των προϊόντων που αποθηκεύτηκαν κατά παράβαση των προτύπων·
• Ζώντας σε ανθυγιεινές συνθήκες·
• πόσιμο υγρό ή τρόφιμα μολυσμένα με χώμα ή κόπρανα·
• να κολυμπάς σε μολυσμένα υδάτινα σώματα ή να βρίσκεσαι σε κοντινή απόσταση από αυτά, ειδικά όταν είσαι ξυπόλητος·
• επίσκεψη σε τροπικές χώρες όπου υπάρχει τεράστιος αριθμός παρασίτων στα οποία το ανοσοποιητικό σύστημα των κατοίκων άλλων χωρών δεν είναι προσαρμοσμένο.
• Τα τσιμπήματα εντόμων (κυρίως αιμορροϊκά), ενώ τα τσιμπήματα από τα ρούχα είναι επίσης επικίνδυνα.
• ανοίγματα τραύματος που αφήνονται ανοιχτά και χωρίς θεραπεία, στα οποία μπορούν να εισέλθουν τόσο παρασιτικοί μικροοργανισμοί όσο και προνύμφες εντόμων (για παράδειγμα, μολύνονται με μυίασες).

Λίστα με τα πιο επικίνδυνα παράσιτα

Ακόμη και στις χώρες της ΚΑΚ, ο αριθμός των ειδών παρασίτων είναι απλώς τεράστιος, για να μην αναφέρουμε τις τροπικές χώρες. Ωστόσο, υπάρχουν τα πιο κοινά και πιο επικίνδυνα παράσιτα, ο κίνδυνος μόλυνσης με τα οποία είναι υψηλός ακόμη και αν τηρηθούν οι κανόνες υγιεινής και οι συστάσεις για την επεξεργασία και αποθήκευση των τροφίμων.

Μιλάμε για τα παρακάτω σκουλήκια:

1. Το Ascaris lumbricoides (ανθρώπινος στρογγυλός σκώληκας) είναι ο αιτιολογικός παράγοντας της ασκαρίασης. Εντοπίζεται παντού, μια από τις πιο κοινές παρασιτικές ασθένειες στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.
2. Ο Echinococcus granulosus και ο Alveococcus multilocularis είναι οι αιτιολογικοί παράγοντες της εχινόκοκκωσης και της κυψελιδόκκωσης, αντίστοιχα. Σοβαρές ασθένειες, συχνά μη θεραπεύσιμες και οδηγούν σε αναπηρία ή θάνατο του ασθενούς.
3. Taenia solium (χοιρινή ταινία ή οπλισμένη ταινία) - κυστικέρκωση και ταενίαση. Η ταενίαση σπάνια οδηγεί σε σοβαρές συνέπειες, αλλά μπορεί να προκαλέσει την ανάπτυξη θανατηφόρου κυστικέρκωσης.
4. Το Dirofilaria repens και το Dirofilaria immitis είναι οι αιτιολογικοί παράγοντες της διροφιλαρίασης. Η ασθένεια είναι επικίνδυνη γιατί τα παράσιτα μπορεί να εγκατασταθούν στον καρδιακό μυ, στα μάτια ή στο έντερο, με αποτέλεσμα στην τελευταία περίπτωση να την απόφραξη. Τα παράσιτα μεταδίδονται από κουνούπια μολυσμένα με διροσκώληκες.
5. Το Toxoplasma gondii είναι ο αιτιολογικός παράγοντας της τοξοπλάσμωσης.
6. Το Taeniarhynchus saginatus (ταινία των βοοειδών ή γυμνή ταινία) είναι ο αιτιολογικός παράγοντας της ταενιαρίγχωσης.

Γενικός κατάλογος συμπτωμάτων παρασίτων στο σώμα

Τα κλινικά σημάδια των παρασιτικών προσβολών είναι τόσο ποικίλα που δεν είναι δυνατό να γίνει διάγνωση με βάση αυτά μόνο, ακόμη και στις πιο προφανείς καταστάσεις.

Θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη ότι μερικές φορές τα παράσιτα που ανήκουν σε διαφορετικά taxa (ομάδες) έχουν κοινά συμπτώματα, γεγονός που περιπλέκει μόνο τη διάγνωση.

Τις περισσότερες φορές όμως, κάθε παράσιτο, όταν εισέρχεται στον ανθρώπινο οργανισμό, προκαλεί τα δικά του, αρκετά συγκεκριμένα συμπτώματα.

Γενικά, τα συμπτώματα της εισβολής στον άνθρωπο μπορεί να είναι τα εξής:

1. Πονοκέφαλος ποικίλης έντασης, που συχνά προκαλεί κρίση εμετού ή, λιγότερο συχνά, επιληψία.
2. Ναυτία που επιμένει καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας και μερικές φορές οδηγεί σε εμετό (χωρίς ανακούφιση για τον ασθενή).
3. Αλλαγές διάθεσης, απάθεια, κατάθλιψη, αυξημένο άγχος.
4. Αυξημένη σιελόρροια, σχηματισμός αερίων (μετεωρισμός) και εφίδρωση.
5. Εφιάλτες που διαρκούν καθημερινά για περισσότερο από μία εβδομάδα.
6. Πόνος στο προσβεβλημένο όργανο, συνήθως θαμπός με σύντομες περιόδους εντατικοποίησης κατά τη διάρκεια της ημέρας.
7. Αίσθηση ξένου σώματος στο προσβεβλημένο όργανο, μερικές φορές υπάρχει αίσθηση κίνησης μέσα στο όργανο.
8. Προσβολές ταχυκαρδίας ή, πολύ σπανιότερα, βραδυκαρδίας (μειωμένος καρδιακός ρυθμός).
9. Η εμφάνιση αλλεργικής δερματίτιδας στο δέρμα και φλεγμονωδών εξανθημάτων που δεν υποχωρούν για εβδομάδες.
10. Αυξημένη ή, πολύ σπανιότερα, μειωμένη όρεξη. Μερικές φορές αυτό το σύμπτωμα συνδυάζεται με μια διαστροφή των γευστικών προτιμήσεων (ο ασθενής θέλει να φάει κιμωλία, πέτρα, χαρτί κ.λπ.).
11. Πόνος σε μια πληγή που ήδη επουλώνεται (έχει κοκκοποίηση), που μπορεί να υποδηλώνει ότι προνύμφες μύγας ή άλλα έντομα έχουν εισέλθει στην πληγή.
12. Δερματικές αναπτύξεις (κάψουλες), που συχνά χρησιμεύουν ως δεξαμενές για τις προνύμφες παρασιτικών εντόμων.

Διαγνωστικές μέθοδοι

Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η διάγνωση της προσβολής από παράσιτο είναι εξαιρετικά σημαντική επειδή η θεραπεία δεν μπορεί να βασίζεται αποκλειστικά στον έλεγχο των συμπτωμάτων. Είναι απαραίτητο να προσδιοριστεί με ακρίβεια η αιτία και ο τύπος του παρασίτου και να αντιμετωπιστεί ειδικά για αυτό.

Για τη διάγνωση των παρασίτων στον άνθρωπο, χρησιμοποιούνται διάφορες τεχνικές, και συγκεκριμένα:

• ινογαστροδωδεκαδακτυλοσκόπηση (FGDS) για τον εντοπισμό σκουληκιών στο γαστρεντερικό σωλήνα.
• εξωτερική εξέταση του δέρματος, των βλεννογόνων των ματιών, των μαλλιών.
• βιοχημικές και κλινικές εξετάσεις αίματος, συμπεριλαμβανομένης της ανίχνευσης αντισωμάτων σε παρασιτικά άτομα ή στις προνύμφες τους·
• εξέταση των κοπράνων για την παρουσία θραυσμάτων (τμημάτων) παρασίτων ή των αυγών/προνυμφών/κύστεων τους.
• βιοψία από το προσβεβλημένο όργανο ή αναπτύξεις στο δέρμα, το οποίο είναι σημαντικό για τη διάγνωση μυιών.
• ανάλυση των πτυέλων και του σάλιου για την ανίχνευση μικροσκοπικών παρασίτων.
• ανάλυση απόξεσης ή βιοϋλικού από την επιφάνεια του σώματος.

Με ποιον πρέπει να απευθυνθώ για διάγνωση και θεραπεία;

Εάν έχετε συμπτώματα παρασιτικής προσβολής, δεν μπορείτε να εμπλακείτε σε αυτοδιάγνωση και, ιδιαίτερα, αυτοθεραπεία. Αυτό είναι γεμάτο με σοβαρές συνέπειες, συμπεριλαμβανομένου του θανάτου (η διείσδυση του σκουληκιού στην αναπνευστική οδό, ο θάνατος του σκουληκιού με επακόλουθες αλλεργίες κ.λπ.).

Εάν υποπτεύεστε ελμινθίαση, θα πρέπει να επικοινωνήσετε με γενικό ιατρό, λοιμωξιολόγο ή παρασιτολόγο. Για τοπικά συμπτώματα, εάν πονάει ένα από τα γαστρεντερικά όργανα, οι πνεύμονες, το κεφάλι ή οι μύες, θα πρέπει να απευθυνθείτε σε γαστρεντερολόγο, πνευμονολόγο, νευρολόγο και χειρουργό αντίστοιχα. Εάν τα προβλήματα με το δέρμα ή τα μαλλιά γίνουν οξυμένα, θα πρέπει να επικοινωνήσετε με έναν δερματολόγο ή τριχολόγο.

Η έγκαιρη συνεννόηση με έναν γιατρό και η έγκαιρη έναρξη θεραπείας μειώνουν τις συνέπειες της παρασιτικής προσβολής στο ελάχιστο. Ταυτόχρονα, η έγκαιρη επαφή με έναν γιατρό μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη σε περίπτωση σοβαρών ελμινθικών προσβολών (εχινοκοκκίαση, κυστικέρκωση κ.λπ.), οι οποίες, αν επικοινωνήσουν αργά, συχνά δεν αντιμετωπίζονται καθόλου.

Μέθοδοι θεραπείας παρασίτων

Η θεραπεία των παρασίτων στον άνθρωπο πραγματοποιείται στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων με δύο τρόπους: είτε με τη βοήθεια φαρμακευτικής θεραπείας είτε με τη βοήθεια χειρουργικής επέμβασης. Μερικές φορές αυτές οι δύο μέθοδοι χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό, κάτι που είναι σημαντικό για ιδιαίτερα σοβαρές παρασιτικές ασθένειες (εχινοκοκκίαση, μαζική ασκαρίαση, κυστικέρκωση του κεντρικού νευρικού συστήματος).

Η χειρουργική επέμβαση γίνεται σε περίπτωση εισρόφησης (απόφραξης) εσωτερικών οργάνων (έντερα, αναπνευστικά όργανα, αιμοφόρα αγγεία κ.λπ.) ή δέρματος (τσιμπούρια) από παράσιτα. Επίσης, με τη βοήθεια χειρουργικής επέμβασης, τα παράσιτα απομακρύνονται από εκείνα τα μέρη όπου ο θάνατός τους κατά τη λήψη φαρμάκων είναι επικίνδυνος (μάτια, κεντρικό νευρικό σύστημα, καρδιά, νεφρά κ.λπ.).

Όταν εισέρχονται στο σώμα παρασιτικές προνύμφες (μυίαση), η χειρουργική θεραπεία είναι η μόνη αποδεκτή θεραπευτική επιλογή.

Κανόνες πρόληψης

Εάν ακολουθήσετε τους κανόνες για την πρόληψη των ελμινθάσεων, δεν μπορείτε να επιτύχετε εκατό τοις εκατό προστασία. Ωστόσο, αυτό δεν είναι λόγος να τα παραμελούμε. Η έρευνα δείχνει ότι εάν τηρούνται οι κανόνες για την πρόληψη των ελμινθασών, σχεδόν πάντα εμφανίζονται λοιμώξεις λόγω των ατομικών χαρακτηριστικών του σώματος του ατόμου ή λόγω χρόνιων ασθενειών.

Αποδεικνύεται ότι η πρόληψη είναι πολύ σημαντική και αποτελεσματική. Για να προστατευτείτε από τις ελμινθικές λοιμώξεις, αρκεί να ακολουθήσετε τους ακόλουθους απλούς κανόνες:

• Το φαγητό πρέπει να καταναλώνεται μόνο αφού βεβαιωθείτε ότι έχει αποθηκευτεί και υποστεί σωστή επεξεργασία.
• Θα πρέπει να κολυμπάτε μόνο σε δεξαμενές που είναι γνωστές και επιθεωρημένες από τον υγειονομικό-επιδημιολογικό σταθμό.
• Πρέπει να πίνετε καθαρό (φιλτραρισμένο) νερό, προσπαθώντας να αποφύγετε νερό πηγαδιών ή πηγών.
• μετά από επαφή με ζώα, ακόμη και βραχυπρόθεσμα (χαϊδεύοντας μια γάτα ή σκύλο στο δρόμο), θα πρέπει να πλένετε καλά τα χέρια σας με σαπούνι και να καθαρίζετε τα μέρη των ρούχων με τα οποία ήρθε σε επαφή το ζώο.
• μην παραμελείτε την υγιεινή, τόσο προσωπική όσο και στο διαμέρισμα: ο αέρας πρέπει να είναι φρέσκος (για αυτό πρέπει να αερίζετε τακτικά το δωμάτιο), το ίδιο το δωμάτιο πρέπει να είναι καθαρό.
• Όταν αγοράζετε κρέας, θα πρέπει να ζητήσετε από τον πωλητή άδεια και έγγραφα σχετικά με τη διαδικασία ελέγχου του κρέατος από τα κρατικά εποπτικά ιδρύματα.